Yitirilen Yürek

Siz geceyi gündüze katıp o problemlere çözüm ararken etrafınızda hiç beyin sancısı yaşamayan, sen ağlarken gülebilen insanları görüyor; görüyor ve kahroluyorsunuz. "Neden böyle yaparlar, neden böyle düşünürler?" diye kendi kendinizi yiyip bitiriyorsunuz.

Aslında hepimiz imtihan oluyoruz. Duyarlılığımız ile de duyarsızlığımız ile de. Asıl beni bu düşüncelere iten problemlere gelince onlar, kaderin hükmünü icra ettiği yolda ya çözüme kavuşuyor ya da çözümsüzlüğe mahkum oluyor. Evet, her şey O’nun elinde: Zaman O'nun elinde, mekan O’nun elinde ve hüküm sadece O’na ait. Olan ve olmayan her şey O'nun meşietinin eseri. Sebeplere gelince hiç ehemmiyeti yok denecek kadar bir role sahipler.

Evet, bazan öyle hadiselerle karşılaşıyorum ki "Kolum kopsaydı da bunu duymasaydım!" "Allah benim canımı alsaydı da bunu görmeseydim!" diyorum. Belki bazılarınıza garip gelir ama ben bunu derken çok rahatım. Çünkü  benim dünyada bulunuş gayem bu. Dert edindiğim şeylerde bir tıkanıklık olduktan sonra ben yaşamışım-yaşamamışım, yatmışım-kalkmışım, sıhhatliymişim-hastaymışım hiç umrumda değil. Zira ne kadar küçük olursa olsun tıkanıklıkları yakın veya uzak gelecekte bozgunlara sebebiyet verebilecek şeyler olarak görüyorum ben.

Bozgun

Bozgun deyip geçmeyin. Bir milletin kaderini değiştirir bozgunlar. Mesela Viyana önlerinde yaşadığımız bozgun. Kaç defa kendi kendime söylenmişimdir; "Keşke! Viyana’da Osmanlı’ya bozgunu yaşatan askerlerin hepsi Merzifonlu ile beraber kollarını-kanatlarını verselerdi, lime lime doğransalardı da Türk milletini bozgun ile tanıştırmasalardı; ona bozguna uğrama nedir duyurmasalardı o askerler." Çünkü o vakte kadar bu millet bozgun nedir bilmiyordu. Çanakkale’dekiler gibi davranmalıydılar: "Mermim yok, topum yok ama süngüm var, tüfeğimin dipçiği var ya!" demeliydiler. Zira böyle kader-denk noktalarında "Ya devlet başa, ya kuzgun leşe" felsefesi ile hareket edilir. Ama ne Merzifonlu ne de askerler bu feraseti gösteremediler.

Bence, günümüzde karşı karşıya kaldığımız problemlere küçük veya büyük, bugün veya yarın bu türlü bozgunlara öncülük edecek şeyler olarak bakmalı ve ona göre tavır almalı. Onların çözümü uğrunda her şeyi göze alacak bir yüreğe sahip olmalı. Yoksa bana göre o yüreği taşımamalı. Zira o yürek değil, bir et parçasından ibarettir.

Bana diyebilirsiniz burada; "Bu türlü oldukça sert sayılabilecek şekilde insanları sorgulamaya hakkın var mı?" İtiraf edeyim ki bu sorunun cevabını bilmiyorum. Ama ben kendi ölçümü ortaya koyuyor, o ölçümle yaşamaya gayret ediyor ve onu sizinle paylaşmak istiyorum. Daha önce söylediğim gibi dert edindiğim şeylerin ötesinde başka türlü düşüncelere yer vermeyen bir inancım, kanaatim ve felsefem var. Bu felsefe benim benliğime hakim ve tabir caizse benliğimi o yönlendiriyor. Beynimdeki nöronlar, kalbim, hislerim.. hepsi de onun emrinde. Gözümde başka bir sevda yok yani.

Bir misal vereyim; benim babama, anneme ne kadar büyük saygım olduğunu herkes bilir. Mevizeler hariç babamın yanında konuştuğum cümleler sayılıdır. Doğru veya yanlış ama yetiştiğim muhitteki babaya saygının gereği olarak yaptım ben bunu. Babamın da annemin de gölgelerine ayağımı basmamışımdır.  Fakat dert edindiğim meselelere ait bir tıkanıklık karşısında annemin-babamın şahsi dertleri ve üzüntüleri bana çok küçük gelir.

Ne Yapmalı?

Bu açıdan varlık gayesi olarak belirlediğiniz şeyleri duyma, hissetme çok önemlidir. Vatanım, milletim, devletim, dinim ve insanlık adına bir şey yapabiliyorsam, dünyada yaşamamın bir anlamı vardır, yoksa "abes yaşıyorum" demeli, diyebilmeli insan. İşte bu felsefeye sahip olduğum için belki bu türlü sorgulamalar içine giriyorum.

 "Her şey O’nun elinde. Sebeplere gelince hiç ehemmiyeti yok denecek kadar bir role sahipler." dedim yukarıda. Bu doğru, ama bu demek değildir ki sebeplere hiç riayet etmeyelim, atasözünde ifade edildiği gibi; “Saldım çayıra, mevlam kayıra!” felsefesi ile hareket edelim. Elbette hayır. Çünkü insanlar akıllarının erdiği, güçlerinin yettiği kadarıyla sebeplere riayet etmekle mükelleftirler. Bir başka ifade ile; ne kadarına akılları eriyor ve ne kadarına güçleri yetiyorsa o kadarını kullanmakla mükelleftirler. Aklının erdiği, gücünün yettiği sahada sebepleri kullanmamışsa insan sorumlu olur.

Ama burada ben bir açmazla karşı karşıyayım: Acaba insanlar problemlerin çözümü için hakikaten güçlerinin yettiği, akıllarının erdiği bütün sebepleri kullandılar mı? Eğer kullanmadılarsa iki vebali var bunun. Bir; Allah'ın sebepleri vaz' ediş hikmetine aykırı hareket ediyorlar. İki, akidemiz açısından sebeplere riyayet etmeme cebriliktir ki bunun dalalet olduğunda şüphe yok. Bundan dolayı "Şunu da yapabilirdik, bunu da yapabilirdik" dendiğinde sebeplere tam anlamıyla riayet etmediğimiz kanaati hasıl oluyor bende. Şahsi, küçük meselelerimize kafalarımızı zorladığımız, onlara çareler aradığımız kadar,  bu meselelere çare bulmak için beyin sancısı yaşamadığımız ortaya çıkıyor. Halbuki burada hiçbir şeyi fevt etmemek, arkada "keşke" diyecek bir boşluk bırakmamak lazım.

Hasılı, şu soruyu sormalı herkes kendine: Nerede ve nasıl bir problem olursa olsun, onu çözüme kavuşturmak için adeta burnumdan kan gelircesine bütün gayretimi ortaya koydum mu? Bu içtihat mahallinde vazifemi yaptım mı? Malum "içtihad" insanın takatını sonuna kadar kullanması demektir. "İçtihad" kelimesi "cühd" kökünden gelir. Anlamı itibariyle "cühd" ise "cehd" gibi sadece maddi gücü kullanmayı değil malik olduğu his, duygu, düşünce gibi insanın manevi cephesinde bulunan her şeyi içine alır.

Bu fasılda zikredilebilecek üçüncü husus duadır. Bir müslümanın en güçlü, en vurucu özelliği Allah’a olan teveccühü, tazarruu ve niyazıdır.  Rabbisi karşısında kusurlarını idrak etmesi, nefsini sorgulaması ve kendini istiğfara salmasıdır. Kur’an; "Mâ esâbeke min musîbetin febimâ kesebet eydîkum ve ya'fû an kesîr." buyuruyor. Yani; “Başınıza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizin yaptığı işler yüzündendir. Allah işlediklerinizin bir çoğunu affeder.” (Şura, 30) Demek başımıza musibet televvünlü ne gelirse gelsin bu bizim kendi elimizle yaptığımız şeylerden dolayıdır. Burada en önemli nokta insanın kendini problemlerin kaynağı görmesidir. Çünkü bir insan; "Bu problem benim kusurumdan kaynaklandı." demiyor, hadiselere bu perspektiften bakmıyor, bakamıyorsa Allah’a tazarru ve niyazda bulunmaz. Onun için bir yerde falso olduğunda oradakiler bu falsoyu kendi günahlarına bağlayacak kadar basiretli davranmalılar; davranmalılar ve hemen ellerindeki en önemli koza yani duaya, tazarruya, niyaza koşmalılar.

Evet, yapılan işlerin ahenkli gidebilmesi, meyelân-ı hayrın (hayırlara meyil) sürekli güçlendirilmesi için her işin başında, ortasında, sonunda Cenab-ı Hakk'a tazarru ve niyazda bulunmak şarttır. Belki bu çerçevede hayatının yarısı münacaatla geçmelidir.  Mevcud çıkmazlar, açmazlar, problemler karşısında "Benim yüzümden oldu" deyip sabahlara kadar başını secdeye koyup tevbe ve istiğfar etmek icab eder. Bir gün yetmezse ertesi gün bir daha, ertesi gün bir daha...

Bütün bunlar hiç yapılmıyor mu? Yapılmıyor dersem suizan etmiş olurum. Ama yapılıyor demeye de cesaret edemiyorum; edemiyorum çünkü inandırıcı bir tablo göremiyorum. Genel tavırlar yapılıyor hissini uyarmıyor üzerimde. Aslında bunu daha geniş açıdan ele aldığımda alem-i İslam için de aynı şeyi düşünüyorum ben.

Gördüğünüz gibi benim derdim, açmazlarım, problemlerim, en yakınımdan İslam alemine uzanan çizgide yakın ve uzak çevrem karşısındaki mülahazalarım, düşüncelerim, endişelerim bunlar. Suizanna girmemeye çalışarak meselenin içinden sıyrılmaya çalışıyorum. Ye’se kapılmıyorum. Etrafıma hep ümid neşideleri, ümid kasideleri söylüyorum. Fakat beri taraftan da bu düşünce ve endişelerden kendimi alamıyorum.

Yeis Yok

Ye's öyle bataktır ki düşersen boğulursun,

Ümide sarıl sımsıkı, seyret ne olursun!

Akif böyle söylemiş, ben de aynı şeyleri  söylesem rencide olur musunuz:

Azmiyle, ümidiyle yaşar hep yaşayanlar;

Me'yus olanın ruhunu, vicdanını bağlar.

..........

Ey dipdiri meyyit! "İki el bir baş içindir"

Davransana... Eller de senin, baş da senindir!

..........

Kurtulmaya azmin, niye bilmem ki süreksiz?

Kendin mi senin, yoksa ümidin mi yüreksiz?

Hasılı; "Benim yüzümden oldu" diyecek yürekli insanlar istiyor. Kaf dağının arkasında Ankâ kuşuna bir şey olmuş; "benim yüzümden oldu" diyecek. Oysa ki ne Kaf dağı var, ne de Ankâ. Bu, müslümanların yitirdiği yürektir.