İbrahimi Dinler ile ne kastediliyor ?

Geçmiş dönemde kullanıldığına şahit olmadığımız ancak günümüzde kullanılan pek çok ifadelerden bir taneside “İbrahimi Dinler” kavramıdır. Bu kavram ile hem biz Müslümanlar, hemde bu tabiri kabullenen diğer Ehl-i Kitabın ruhanileri , ortak atamız Hz.İbrahim (AS) mın Hanif Dini şemsiye altında birbirimizi daha iyi tanıma , yakından görüşme ve karşılıklı konuşma çerçevesi anlaşılmaldır. Diyalog Hizmetleri dışında olan ve bu hizmetlerin içeriğini fazla bilmeyen Müslüman kardeşlerimizin , zahiri anlamına takılıp:”Hz.İbrahim(AS) ‘mın kaç tane dini var ?” şeklinde eleştirmeleri ve bu ifadeyi kullanan mümin kardeşlerininin niyetlerini sorgularcasına onları Küfür ile itham etmeleri bir değr kesb etmez. Çünkü “İbrahimin (AS) ‘mın Dini” tabiri muhterem Fethullah Gülen Hocaefendinin şahsi bir beyanı değil, Kur’anı Kerimin ifadesidir ve tam 9 yerde geçmektedir :

1-) (Ya Muhammed(SAV) De ki:“Şüphesiz Rabbim beni doğru bir yola, dosdoğru bir dine, Hakk’a yönelen İbrahim’in dinine iletti. O, Allah’a ortak koşanlardan değildi.” (En’am, 161)
2-) Kendini bilmeyenden başka İbrahim’in dininden kim yüz çevirir? (Bakara:130)
3-) De ki: “Allah doğru söylemiştir. Öyle ise hakka yönelen İbrahim’in dinine uyun. O, Allah’a ortak koşanlardan değildi.” (Ali İmran,95 )
4-) Kimin dini, iyilik yaparak kendini Allah’a teslim eden ve hakka yönelen İbrahim’in dinine tabi olan kimsenin dininden daha güzeldir? Allah İbrahim’i dost edindi. (Nisa,125)
5-) Allah uğrunda hakkıyla cihad edin. O sizi seçti ve dinde üzerinize hiçbir güçlük yüklemedi. Babanız İbrahim’in dinine uyun. Allah sizi hem daha önce hem de bu Kur’an’da müslüman diye isimlendirdik (Hac,78)
6-) (Yahudiler) “Yahudi olun' ve (Hıristiyanlar da) 'Hıristiyan olun ki doğru yolu bulasınız” dediler. (Ya Muhammed (SAV)) De ki: “Hayır, hakka yönelen İbrahim’in dinine uyarız. O, Allah’a ortak koşanlardan değildi.” (Bakara:135)
7-) Sonra da sana (Ya Muhammed (SAV)) , “Hakka yönelen İbrahim’in dinine uy. O, Allah’a ortak koşanlardan değildi” diye vahyettik. (Nahl,123)
8-) (Hz.Yusuf (AS)) : “Atalarım İbrahim, İshak ve Yakub’un dinine uydum” (Yusuf:38)
9-) Bu dini İbrahim, kendi oğullarına vasiyyet etti, Yakub da öyle yaptı: 'Ey oğullarım! Muhakkak ki, bu dini size Allah seçti, başka dinlerden uzak durun, yalnızca müslüman olarak can verin! ' dedi.Yoksa siz de olaya şahit mi oldunuz; Yakub'a ölüm hali gelip çattığı zaman, oğullarına; 'Benden sonra neye ibadet edeceksiniz? ' dediği zaman, oğulları; 'Senin Allah'ına ve ataların İbrahim, İsmail ve İshak'ın Allah'ına, tek olan o Allah'a ibadet edeceğiz. Biz ancak O'na boyun eğen müslümanlarız.' dediler. (Bakara: 132-133)

Tahlil:

Kur’anı Kerim, Peygamberimiz (SAV) ‘in Hz.İbrahim’in (AS) dinine tabi olduğunu ve Ehl-i Kitaba karşı matbuiyyetini bu şekilde izah etmesini emrediyor! Kur’anı Kerimin, Hz.İbrahim (AS) ‘in dininden bahsetmesi, tüm Tefsirlerde “Tevhid İnancına” vurgu yapıldığını göstermektedir. Bu konuda icma olmakla beraber, örneğin bir Hz.Adem’in (AS) dini, bir Hz.Nuh’un (AS) dini, bir Hz.Süleyman‘ın (AS) dini denmiş olsaydı biz yine tevhid esaslı Dini anlamış olacaktık, lakin Kur’an ısrarla Peygamberimiz (SAV) ‘e, Hz.İbrahim (AS) mın dinine tabi olduğunu vurgulatıyor! Diğer peygamberlerin dinleri tevhid esaslı değillermiydi? Evet, hepsi tevhid esaslı Hak Dinlerdi. Efendimiz (SAV) bir Hadis-i Şeriflerinde buyurduğu üzere : “Peyamberler anneleri ayrı, babaları bir kardeştirler, dinleri de birdir.”(1)  Madem , Hz.Adem’den (AS) Peygamber Efendimiz ‘e (SAV) kadar ki tüm Peygamberlerin dinleri birdir , ve Tevhid esaslıdır , o halde hangi hikmete binaen Hz.İbrahim (AS) ‘mın dinine bir vurgu yapılmıştır ?  

Hz.İbrahim (AS) mın oğularından, Hz.İsmail (AS) ‘ın soyundan Peygamberimiz (SAV) gelirken, diğer oğlu Hz.İshak’ın (AS) soyunden Hz.Yakub (AS) (İsrailoğulları denmiştir) , Hz.Yusuf (AS) , Hz.Yuşa (AS) ,Hz.Harun (AS) ,  Hz.Musa(AS) ve Hz.İsa (AS) gelmişlerdir! Yani, tüm bu peygamberlerin soyları Hz.İbrahim ‘de (AS) birleşiyor ve bunu Hz.Yusuf (AS) ifade ederken: “Atalarım İbrahim, İshak ve Yakub’un dinine uydum” (Yusuf:38) diyor. Yine :” (Yahudiler) “Yahudi olun' ve (Hıristiyanlar da) 'Hıristiyan olun ki doğru yolu bulasınız” dediklerinde. Allah Peygamberimiz (SAV) ‘ e şöyle demesini öğütlüyor: “De ki: “Hayır, hakka yönelen İbrahim’in dinine uyarız. O, Allah’a ortak koşanlardan değildi.” (Bakara:135) . Peki neden Hz.Adem (AS) ‘ın dinine değilde Hz.İbrahim (AS) mın dinine? Halbuki tüm peygamberlere gelen Din, Tevhid esaslı bir inanç olduğuna göre, burda Peygamberimizin (SAV) hem kendisinin Hz.İbrahim (AS) mın dinine tabi olduğunu Kur’anın deklare etmesi, hemde Hıristiyan ve Yahudileri “Hz.İbrahim’in dinine uymaya” davet etmiş olması, bize aslı Hz.İbrahim (AS) ma dayanan, ancak şuan tahrif olmuş Hırsitiyanlık ve yahudilik Dinlerine nazik birer davet olduğunu veciz bir şekilde işaret ediyor!

Bugün “İbrahimi Dinler” ekseninde yapılan Diyalog Hizmetlerinin, aslında İslami camianın Ehl-i Kitab camiaya aynı Efendimiz (SAV) ‘ min dediği gibi: “Gelin, Hz.İbrahim ‘in (AS) dini ekseninde Diyalog kuralım” demekten başka bir anlam ifade etmez! Çünkü, hem Hz.Musa (AS) ma inen Yahudilik dini (o dönemin İslam dini) hem Hz.İsa (AS) ‘ma inen Hıristiyanlık dini (o dönemin İslam dini) hemde Efendimiz ‘e (SAV) inen son İslam dini (2) bu noktadan Hz.İbrahim (AS) ma inen Dinin devamı ve sonuncusudır!

Dolaysıyla, “İbrahimi dinler” kavramından şayet birileri rahatsızlık duyacaksa, o da bırakın başkaları duysun, çünkü “İbrahimi dinler”, aslı Hz.İbrahim’e dayanan, Allah’a oğulluk isnadını kabullenmeyen, Tevhid esaslı dinler manzumesidir ve bunun sonuncusu Efendimiz (SAV) ‘e inen İslam dinidir!

Netice olarak, bugün kullanılan “İbrahimi dinler” kavramından kasıt, Hz.İsa (AS) ma inen, Hz.Musa (AS) ma inen ve Efendimiz (SAV) ma inen dinlerdir. Bunların hepsi Hak dinlerdir! Ancak, tabiki bu husus günümüz Hrsitiyan ve yahudileri için geçerli değildir. Asıllarının Hz.İbrahim (AS) ma dayanmış olması, onları tekrar asılları ekseninde İslam ile müşerref olma noktasına gelinmesi Niyeti ile ortaya atılan “İbrahimi Dinler” kavramından kalkıp: “Hz.İbrahim (AS) mın kaç tane dini var? “ sorusu samimi bir soru olmaktan öte, bir niyet sorgulamasından öteye geçmemektedir!

Evet,

De ki: “Allah’a, bize indirilene (Kur’an’a) İbrahim’e, İsmail’e, İshak’a, Yakub’a ve Yakuboğullarına indirilene, Mûsâ’ya, İsa’ya ve peygamberlere Rablerinden verilene inandık. Onlardan hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz. Biz ona teslim olanlarız.” (Ali İmran,84)

İşte “İbrahimi Dinler” eksenine giren Peygamberleri Kur’an kendi naklediyor! Hz.İbrahim (AS) mın soyundan gelen bütün peygamberler, Hz.İbrahim (AS) mın Tevhid esaslı dininden mütevellid peygamberlerdir. İfade edilmek istenen mana budur! Buna bilerek karşı çıkan bir insan, -hafizanallah - Kur’anın yaklaşımına karşı çıkmış olur!
Teşbihte hata olmaz fehvasınca , konuyu bir örnekle daha süslemek istiyorum : İsmi İbrahim olan bir baba düşünelim ve bu kişinin üç tane oğlu olsa ; İsa , Musa ve Muhammed. Dışarıdan bir başkası deseki :” bu çocukların babaları kimdir?” . öocukları tanıyan bir başkasıda deseki :” Musa’nın , İsanın ve Muhammedin babaları İbrahimdir” , şimdi burada geçen “Babaları” çoğuleki bu çocukların birden fazla babaları olduğu anlamı taşımaz !
Hülasa ,

1-) Hıristiyanlığın aslı ( o günkü İslamiyet ) Hz.İbrahim (AS) mın dini üzerinemidir ? EVET !
2-) Yahudiliğin aslı ( o günkü İslamiyet ) Hz.İbrahim (AS) mın dini üzerinemidir ? EVET !
3-) İslamiyet Hz.İbrahim (AS) mın dini üzerinemidir ? EVET !
Demekki , asılları itibari ile , her üç dinde , İbrahimi dinler olmaktadır ! İslami tarafın bu ifade altında toplanması , Allah’ın sıfatlarında yanılan günümüz Hıristiyanlık ve Yahudiliğin aslına rucu etmesine vesile olmaktır. Bundada dinen bırakın bir sakınca olmasını , bizzat Kur’anın bir stratejisidir.

(1) Buhari, Enbiya 44; Müslim, Fezail 145, (2366); Ebu Davud, Sünnet 14, (4675)
(2) Elmalı Hamdi Yazır, Bakara:62, Tefsirine bakınız